۱. شمش فولاد چیست؟

شمش فولاد (Steel Billet/Ingot) یک محصول نیمه‌تمام فولادی است که به‌عنوان ماده اولیه برای تولید مقاطع فولادی مختلف مانند میلگرد، تیرآهن، ورق فولادی و… استفاده می‌شود. این محصول در فرآیندهای ریخته‌گری و نورد گرم تولید شده و به دو شکل بلوم، بیلت و اسلب عرضه می‌شود.

۲. انواع شمش فولادی

شمش فولاد به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:
1. بیلت (Billet):
• دارای سطح مقطع مربع یا دایره‌ای (معمولاً با ابعاد کمتر از ۱۵x۱۵ سانتی‌متر)
• مناسب برای تولید میلگرد، مفتول و پروفیل‌های سبک
2. بلوم (Bloom):
• سطح مقطع مربع با ابعاد بزرگ‌تر از بیلت
• مورد استفاده در تولید تیرآهن، ریل و مقاطع سنگین فولادی
3. اسلب (Slab):
• دارای سطح مقطع مستطیلی
• مناسب برای تولید ورق فولادی، کویل و انواع ورق‌های نورد گرم و سرد

۳. روش‌های تولید شمش فولادی

تولید شمش فولاد معمولاً به دو روش انجام می‌شود:
1. کوره بلند (Blast Furnace) + کنورتور
• روش سنتی که بیشتر در کشورهای صنعتی مانند چین و آلمان استفاده می‌شود.
• از سنگ آهن و کک به‌عنوان ماده اولیه استفاده می‌شود.
2. کوره القایی یا قوس الکتریکی + ریخته‌گری مداوم (CCM)
• بیشتر در ایران و کشورهای در حال توسعه رایج است.
• با ذوب قراضه فولادی یا آهن اسفنجی، فولاد مذاب تولید و در قالب‌های شمش ریخته می‌شود.

۴. ترکیب شیمیایی شمش فولادی

شمش‌های فولادی بسته به کاربردشان دارای ترکیبات متفاوتی هستند، اما عناصر اصلی آن‌ها عبارتند از:
• آهن (Fe): عنصر اصلی
• کربن (C): تعیین‌کننده سختی و مقاومت فولاد (معمولاً ۰.۰۲ تا ۲٪)
• سیلیسیم (Si): افزایش استحکام و کاهش شکنندگی
• منگنز (Mn): بهبود خواص مکانیکی و مقاومت در برابر ضربه
• گوگرد (S) و فسفر (P): عناصر ناخالصی که باید حداقل باشند (کمتر از ۰.۰۵٪)

۵. کاربردهای شمش فولاد
• تولید میلگرد و مفتول برای صنایع ساختمانی
• ساخت پروفیل‌های فولادی مثل تیرآهن، ناودانی و قوطی پروفیل
• تولید ورق‌های فولادی برای صنایع خودروسازی، لوازم خانگی و کشتی‌سازی
• ساخت ریل و قطعات صنعتی خاص

۶. استانداردهای رایج شمش فولادی

شمش فولادی بر اساس استانداردهای مختلفی تولید می‌شود، از جمله:
• استاندارد ASTM A36: رایج برای مصارف ساختمانی
• استاندارد DIN 17100: مورد استفاده در صنایع آلمان
• استاندارد ISIRI 2834: استاندارد ملی ایران برای شمش فولاد

۷. قیمت و بازار شمش فولاد

قیمت شمش فولادی تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد، از جمله:
• قیمت جهانی سنگ آهن و قراضه فولادی
• نرخ دلار و هزینه‌های حمل‌ونقل
• تقاضای داخلی و بین‌المللی (به‌ویژه از سوی چین و هند)
• سیاست‌های تعرفه‌ای و مالیاتی کشورها

۸. چالش‌ها و آینده صنعت شمش فولاد
• نوسانات قیمت مواد اولیه (سنگ آهن و قراضه)
• تحریم‌ها و محدودیت‌های صادراتی در برخی کشورها
• افزایش هزینه‌های انرژی و مسائل زیست‌محیطی
• پیشرفت فناوری‌های جدید مانند فولادهای آلیاژی و بازیافت فولاد